Η Εκπαίδευση και Ανάπτυξη είναι ένα θέμα που παραμένει σε χαμηλή βαθμίδα προτεραιότητας για πολλές επιχειρήσεις στην Ελλάδα (κυρίως για λόγους κόστους) παρόλο που έχει αρχίσει και συνομολογείται με θέρμη η σημασία της τα τελευταία έτη.
Ο σπουδαιότερος λόγος για αυτό είναι η προσπάθεια που γίνεται από τα ανώτερα κλιμάκια αποφάσεων σε μια επιχείρηση για τον τρόπο που πρέπει να δομηθεί η στρατηγική κατά τη διάρκεια των επόμενων χρόνων όπου θα συντελεστεί κατά πάσα πιθανότητα και η πολυπόθητη επιστροφή σε τροχιά βελτίωσης των οικονομικών μεγεθών.
Αφορμή για πιο ενδελεχή συζήτηση στο εν λόγω θέμα αποτέλεσε, μεταξύ άλλων, μια πρόσφατη δημοσιοποίηση έρευνας από την Adecco η οποία κατέδειξε αναντιστοιχία μεταξύ δεξιοτήτων των εργαζομένων και πραγματικών αναγκών των επιχειρήσεων στην Ελλάδα. Το 44% των εργοδοτών δήλωσε πως οι εργαζόμενοί τους ανταποκρίνονται επαρκώς στις ανάγκες της εταιρείας (το ποσοστό το 2016 ήταν 64%). Μάλιστα, ποσοστό 52% των συμμετεχόντων δήλωσαν ότι οι εργαζόμενοι ανταποκρίνονται μόνο εν μέρει στις σύγχρονες ανάγκες των επιχειρήσεων.
Η ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΟΡΑΣ
Το πρόβλημα γεφύρωσης της θεωρητικής εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας είναι παραδοσιακά υψηλής προτεραιότητας ενώ είναι γνωστή η ανάγκη συνεννόησης εδώ και χρόνια. Η δίκαιη αξίωση από την πλευρά των εργοδοτών για τη διασύνδεση του εκπαιδευτικού συστήματος είναι μια μόνο πλευρά του νομίσματος και δεν αποτελεί επαρκή λύση για το πρόβλημα του ελλείμματος δεξιοτήτων των εργαζομένων. Συνεπώς, οι ίδιοι οι εργοδότες θα πρέπει να επενδύσουν στην εκπαίδευση και ανάπτυξη «εντός των τειχών» και τελικά να δημιουργήσουν το πρόσφορο έδαφος για αποδοτική διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού.
ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ
Ο όρος «δια βίου μάθηση» αναφέρεται στην αντίληψη ότι η εκπαίδευση θεωρείται μια μακροχρόνια διαδικασία που αρχίζει από τη γέννηση και συνεχίζεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Έχει μακροπρόθεσμο χαρακτήρα και αναφέρεται αλλιώς και ως «ανάπτυξη». Η ανάπτυξη προσωπικού έχει ιδιαίτερη σημασία στις σύγχρονες οικονομίες και δημιουργεί αξιοσημείωτη υπεραξία στο παραγόμενο έργο, ικανοποίηση στον εργασιακό χώρο και μείωση εποπτείας και επίβλεψης. Πώς, όμως, μπορεί να επιτευχθεί εκπαίδευση και ανάπτυξη στη σύγχρονη Ελληνική πραγματικότητα;
ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
Η πιο διαδεδομένη κατηγορία είναι η εκπαίδευση κατά την εργασία (On-the-Job Training). Απαιτεί τη συμμετοχή των ανθρώπων που ηγούνται ενός τμήματος αλλά και τις αντίστοιχες εκπαιδευτικές δεξιότητες. Με άλλα λόγια, τα καθήκοντα του προϊστάμενου ενός τμήματος ή μιας διεύθυνσης δεν πρέπει να εξαντλούνται στον εποπτικό/ελεγκτικό ρόλο αλλά και στον εκπαιδευτικό παρέχοντας καθημερινή υποστήριξη πάνω στο αντικείμενο εργασίας.
Στο ίδιο πλαίσιο κατατάσσεται και ο θεσμός της πρακτικής άσκησης (internship) η οποία παίζει καταλυτικό ρόλο στη σύγχρονη αγορά εργασίας. Δίνει την δυνατότητα στον εργαζόμενο να «οσμιστεί» τις δεξιότητες που χρειάζεται να έχει τα επόμενα χρόνια για να είναι επιτυχημένος και αποτελεί τη γέφυρα μεταξύ της θεωρητικής εκπαίδευσης και της αξιοποίησης της παρεχόμενης γνώσης. Από την άλλη μεριά, ο εργοδότης έχει την ευκαιρία να διαμορφώσει ένα μελλοντικό στέλεχος με τις δεξιότητες που επιθυμεί βάσει της χαρτογραφημένης στρατηγικής του.
Η εναλλαγή εργασιών (job rotation) είναι μια μέθοδος που κερδίζει έδαφος τα τελευταία χρόνια ειδικά μετά τη διατύπωση της θεωρίας της «πρωτεϊκής καριέρας» (protean career) από τον Hall to 1976. Ένας από τους καταλύτες της θεωρίας είναι η ψυχολογική ικανοποίηση του εργαζόμενου από την εναλλαγή του αντικειμένου εργασίας.
Η καθοδήγηση (Mentoring) είναι βασικό εργαλείο εκπαίδευσης που σκοπό έχει την ανάπτυξη αυτοπεποίθησης και αυτογνωσίας ειδικά στα πρώτα στάδια σταδιοδρομίας. Ο ρόλος του καθοδηγητή έχει βαρύνουσα σημασία για την χαρτογράφηση των επιθυμιών του εργαζομένου και την πορεία που θα ακολουθήσει σε έναν οργανισμό.
Η εκπαίδευση ως μαθητευόμενος (apprentice training) από την άλλη μεριά αποσκοπεί στην εισαγωγή του νεοεισερχόμενου εργαζομένου σε τεχνικά και θεωρητικά στοιχεία του αντικειμένου εργασίας. Συνήθως πραγματοποιούνται με τη μορφή μαζικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων που σκοπό έχουν την εισαγωγή στο γνωστικό αντικείμενο της θέσης.
Η άλλη μεγάλη κατηγορία εκπαίδευσης και ανάπτυξης είναι η εκπαίδευση μακριά από την εργασία (Off-the-Job Training). Σε αυτήν ανήκουν τα εκπαιδευτικά σεμινάρια, τα συνέδρια, οι διαλέξεις και οι ημερίδες. Ο σκοπός δεν είναι μόνο η τελειοποίηση γνώσεων και δεξιοτήτων αλλά και η ψυχολογική τόνωση από τη συμμετοχή σε κοινωνικές εκδηλώσεις.
Σχετικά με την εκπαίδευση μακριά από την εργασία δεν θα πρέπει να παραληφθούν και δραστηριότητες όπως οι εξομοιώσεις (simulations), τα παιχνίδια ρόλων (role-playing), υπαίθριες εκδηλώσεις (outdoor events) και η εξ αποστάσεως εκπαίδευση (distance learning και e-learning). Οι παραπάνω επιλογές τονώνουν τις σχέσεις μεταξύ των εργαζομένων και προσθέτουν το στοιχείο της ψυχαγωγίας. Μάλιστα η εξ αποστάσεως εκπαίδευση κερδίζει συνεχώς έδαφος τα τελευταία χρόνια εξοικειώνοντας τον εργαζόμενο με τη χρήση εναλλακτικών καναλιών εκπαίδευσης.
ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ
Τα επόμενα χρόνια θα είναι καταλυτικά στον τομέα εκπαίδευσης και ανάπτυξης. Ωστόσο, κρίνεται πολύ σημαντική η ποσοτική μέτρηση των επιπτώσεων από συμμετοχή σε εκπαιδευτικά προγράμματα. Ο εργοδότης οφείλει να σχεδιάζει, να υλοποιεί και να επανεξετάζει ολόκληρη την αλληλουχία ενεργειών σχετικά με την εκπαίδευση και ανάπτυξη. Μόνο έτσι θα γίνει αντιληπτή η σημασία της σε έναν οργανισμό αλλά και η απόδοσή της ως επένδυση. Άλλωστε, η εκπαίδευση μπορεί να είναι ακριβή όμως η απουσία της είναι πολύ ακριβότερη.
