Τα πρώτα μας ακούσματα, γνώσεις και εμπειρίες σχετικά με τη συνεργασία, συνδέονται με τα παιδικά μας χρόνια, το σχολείο και το παιχνίδι. Βέβαια, μέσα στο πλαίσιο του σχολείου, το δομημένο περιβάλλον προωθεί ένα σύστημα ανταμοιβών που ευνοεί σε μεγάλο βαθμό την ατομική ολοκλήρωση. Για παράδειγμα, όταν ο δάσκαλος θέτει μία ερώτηση, ο μαθητής που απαντά είναι αυτός ο οποίος σηκώνει το χέρι πρώτος.

Φαίνεται λοιπόν ότι το σύστημα του σχολείου, ευνοεί τον ανταγωνισμό και προετοιμάζει τα παιδιά για μία κοινωνία όπου διακρίνεται ο καλύτερος σε ατομικό επίπεδο. Ενώ στο παιχνίδι, το σύστημα ευνοεί το «teaming». Η πιο δυνατή και συνεκτική ομάδα είναι αυτή που θα επικρατήσει.

Όπως προκύπτει, κάποια από τα προβλήματα που παρατηρούνται σε ομάδες εργασίας σε επαγγελματικό επίπεδο, συνδέονται άμεσα με την πεποίθηση που έχουμε από μικρή ηλικία ότι η συνεργασία έχει να κάνει περισσότερο με παιχνίδι παρά με πραγματική εργασία.

Όταν κινούμαστε από το σχολείο στον κόσμο της εργασίας, μπαίνουμε σε ένα άλλο σύστημα. Ιστορικά ο χώρος των επιχειρήσεων, αποτελεί ένα σύστημα το οποίο έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την ομαδική εργασία. Έννοιες όπως αξιολόγηση των επιδόσεων, αυξήσεις, ανταμοιβές, προαγωγές κτλ έχουν την τάση να ενισχύουν τον ανταγωνισμό και την επιθυμία για ατομική ολοκλήρωση.

Έτσι, όταν ζητάμε από τους ανθρώπους να συνεργαστούν και ταυτόχρονα τους τοποθετούμε σε ένα ανταγωνιστικό σύστημα, αυτό οδηγεί πιο συχνά σε αδράνεια παρά σε δράση.

Η σημασία του team working

Η ομαδική εργασία στους κόλπους ενός οργανισμού δεν επιδιώκεται απλά και μόνο για να δημιουργηθούν αρμονικές ομάδες εργασίας αλλά κυρίως αποτελεί έναν τρόπο για να επισημοποιηθεί η δύναμη της συνεργασίας μεταξύ των ατόμων, να συνδυαστούν ταλέντα, δεξιότητες και η έμφυτη δημιουργικότητα διαφορετικών ανθρώπων. Η συνεργασία που αναπτύσσεται χρησιμοποιείται ώστε η ομάδα να αξιοποιήσει τις ικανότητές της, το χρόνο και τους πόρους της προς όφελος δικό της και του οργανισμού.

Αν εστιάσουμε για λίγο στη λέξη «συνεργασία» θα δούμε ότι αυτό ακριβώς σημαίνει: άτομα που εργάζονται από κοινού προς κάποιο σκοπό, που συνδυάζουν τη συλλογική γνώση έτσι ώστε το άθροισμα της συνολικής συνεργασίας να είναι μεγαλύτερο από αυτό της ατομικής. Σε επίπεδο επιχειρήσεων αυτό φαίνεται να αποτελεί κυρίαρχη προτεραιότητα προκειμένου να επιτυγχάνονται οι στόχοι ενός οργανισμού.

Ο Βασίλης Βασιλειάδης, Διευθυντής Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων της OTEAcademy αναφέρει «Οι επιχειρήσεις με την πάροδο του χρόνου εξελίχθηκαν στην παροχή εξειδικευμένων προϊόντων και υπηρεσιών, με συνέπεια τη μεγάλη εξειδίκευση των γνώσεων των εργαζομένων της. Για να επιτευχθεί όμως το βέλτιστο αποτέλεσμα θα πρέπει να συμβάλλουν όλοι οι ειδικοί – ο καθένας από το πόστο του – ο καθένας σαν μέλος της ομάδας. Και όσο πιο καλά λειτουργεί μια ομάδα τόσο μεγαλύτερο είναι το αποτέλεσμα γιατί σε αυτήν την περίπτωση 1+1+1=4,4».

Ο Ελευθέριος Βεόπουλος, Διευθυντής της Evmaria Consulting, αναφέρει σχετικά: «Η σημασία της ομαδικής εργασίας σε έναν οργανισμό είναι η ευεργετική ύπαρξη της άμιλλας που δημιουργεί, η αποδοχή και η αναγκαιότητα της διαφορετικότητας κάθε μέλους που συμβάλει στην ενότητα, το μοίρασμα των ευθυνών αλλά και των καρπών από αυτές, η ανάδειξη άξιων συντονιστών που θα φέρουν σε πέρας απαιτητικές αποστολές». Και συμπληρώνει: «Άλλωστε η ομαδική εργασία αποτελεί τον μοναδικό τρόπο να διαχέονται επιτυχώς εξουσίες, ευθύνες και έλεγχοι. Όπως ανέφερε και ο σοφός Αριστοτέλης ο άνθρωπος είναι ον κοινωνικό και άρα συμπεραίνουμε πως αποδίδει καλύτερα εντός ομάδας».

Τι είναι ομάδα και σε τι συνίσταται η αποτελεσματική ομάδα;
Υπάρχουν πάρα πολλοί ορισμοί για το τι είναι ομάδα. Σύμφωνα με τον αρκετά συνοπτικό ορισμό του Forsyth (1983), ομάδα είναι «δύο ή περισσότερα άτομα που επηρεάζουν το ένα το άλλο μέσω της κοινωνικής αλληλεπίδρασης». Οι Johnson και Johnson δίνουν έναν πληρέστερο ορισμό, σύμφωνα με τον οποίο «μια ομάδα είναι δύο ή περισσότερα άτομα που αλληλεπιδρούν πρόσωπο με πρόσωπο, που το καθένα έχει συνείδηση ότι είναι μέλος της ομάδας, που το καθένα έχει συνείδηση των άλλων που ανήκουν στην ομάδα και που το καθένα έχει συνείδηση της θετικής τους αλληλεξάρτησης, καθώς επιδιώκουν να εκπληρώσουν αμοιβαίους στόχους».

Οι ομάδες δεν είναι όλες ίδιες. Διαφέρουν ως προς κάποιες διαστάσεις, που ταυτόχρονα αποτελούν και τα χαρακτηριστικά της κάθε συγκεκριμένης ομάδας. Οι διαστάσεις αυτές είναι το μέγεθος της ομάδας, η διάρκεια «ζωής» της, η δομή -τρόπος οργάνωσης (δηλαδή οι ρόλοι των μελών, οι κανόνες που διέπουν τη συμπεριφορά τους, ο τρόπος επικοινωνίας και η συνοχή της ομάδας) και το στάδιο εξέλιξης που βρίσκεται η ομάδα. Όπως είδαμε, η σύσταση επιτυχημένων ομάδων στο χώρο εργασίας συναντά εμπόδια που προέρχονται από τις αντιλήψεις που έχουμε από το παρελθόν σχετικά με τι συνιστά μία ομάδα.

Οι ομάδες αποτελούν έναν επίσημο τρόπο για να πραγματοποιήσουμε τη συνεργασία στη βάση της οποίας βρίσκεται η επιτυχής λήψη αποφάσεων. «Για να είναι μια ομάδα αποτελεσματική πρέπει να έχει τη σωστή συνταγή από τους παράγοντες επιτυχίας: Στρατηγική, Σωστή Επικοινωνία, Ομαδικότητα, Ηγεσία, Επιμονή, Πειθαρχία, Χειρισμός λαθών, Ενθουσιασμός» αναφέρει ο Παναγιώτης Κοτρωνάρος, ιδρυτής της εταιρείας BASECAMP και Αρχηγός της Εθνικής Αποστολής Hellas-Everest 2004 και συνεχίζει:

«Αυτοί οι παράγοντες πρέπει υποχρεωτικά να συνυπάρχουν όλοι, η αναλογία όμως διαφέρει ανάλογα με τον τομέα δραστηριοποίησης και το αντίστοιχο τμήμα του οργανισμού. Για να χτιστεί σωστά μια τέτοια ομάδα δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι δεν είναι κάτι ανεξάρτητο, αλλά είναι αναπόσπαστο κομμάτι ενός μεγαλύτερου οργανισμού. Πρέπει λοιπόν να σέβεται την κουλτούρα, τις αξίες και τους τρόπους επιχειρείν του συγκεκριμένου οργανισμού. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος ώστε μια ομάδα, όχι μόνο να είναι επιτυχημένη αλλά και να διαρκεί στο χρόνο καθώς και να εμπνέει άλλες ομάδες μέσα στον ίδιο οργανισμό».


Μέλη ομάδας
Πριν την απόφασή μας για το αν θα αποτελέσουμε μέλη μίας ομάδας προηγείται μία διαδικασία κατά την οποία εξετάζουμε θέματα όπως ποιος είναι ο σκοπός της ομάδας, το θέμα με το οποίο ασχολείται η ομάδα, κατά πόσο μας ενδιαφέρει, ποια θα είναι τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας, ποιος ο ρόλος μου στην ομάδα, ποια είναι η ανταμοιβή για τη συμμετοχή στην ομάδα, ποιες είναι οι συνέπειες της μη συμμετοχής (τι έχω να κερδίσω και τι έχω να χάσω, καθώς η φυσική τάση του ανθρώπου είναι να συμμετέχει σε κάτι όταν αυτό ικανοποιεί κάποιες ανάγκες του) κτλ.

Αυτές είναι ορισμένες από τις ερωτήσεις που θέτουμε στον εαυτό μας όταν καλούμαστε να συμμετέχουμε σε κάποιου είδους ομάδα. Ασφαλώς και οι απαντήσεις σε αυτές τις ερωτήσεις επηρεάζουν τα κίνητρα και τελικά την απόφασή μας για το αν θα συμμετέχουμε σε μία ομάδα. Καλό είναι να υπάρχει συμπάθεια μεταξύ των μελών των ομάδων που δημιουργούνται. Αν αυτό δεν συμβαίνει από την αρχή, με διάφορες ασκήσεις επικοινωνίας και warm up μπορεί να δημιουργηθεί το καλό κλίμα που ενισχύει τη διαμόρφωση των σχέσεων και την οικειότητα.

Κοινωνική διευκόλυνση, κοινωνική παρεμπόδιση και ομαδική εργασία
Η θετική επίδραση που έχει στην απόδοση ενός ατόμου η παρουσία άλλων, που είτε κάνουν το ίδιο πράγμα είτε είναι απλοί θεατές, ονομάστηκε από τον Floyd Allport (1920) κοινωνική διευκόλυνση. Άλλες έρευνες έδειξαν ότι η παρουσία άλλων δυσχεραίνει την απόδοση του ατόμου: το φαινόμενο της κοινωνικής παρεμπόδισης.

Τα αντιφατικά αποτελέσματα των ερευνών δημιούργησαν σύγχυση μέχρι που ο Zajinc παρουσίασε τη θεωρία των ορμών, σύμφωνα με την οποία τόσο η κοινωνική διευκόλυνση όσο και η κοινωνική παρεμπόδιση οφείλονται στη διέγερση που προκαλεί στο άτομο η παρουσία των άλλων. Όταν ένα άτομο βρίσκεται σε κατάσταση διέγερσης αυξάνεται η πιθανότητα εμφάνισης των λεγόμενων κυρίαρχων αντιδράσεων, δηλαδή εκείνων των συμπεριφορών που είναι επικρατέστερες στο συμπεριφορικό ρεπερτόριο του ατόμου.

Η κοινωνική διευκόλυνση ασχολείται με την απόδοση του ατόμου παρουσία άλλων. Τι συμβαίνει όμως όταν μια ομάδα, δηλαδή άτομα που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση, εκτελούν από κοινού ένα έργο; Σύμφωνα με τον Steiner η απόδοση μιας ομάδας εξαρτάται από τη φύση του προς εκτέλεση έργου.

Έτσι, ταξινόμησε τα έργα με βάση τρεις διαστάσεις οι οποίες προκύπτουν από την απάντηση που θα δώσει κανείς σε τρία ερωτήματα που αφορούν τη φύση του έργου:
1. το έργο είναι διαιρετό ή ενιαίο; Ένα διαιρετό έργο μπορεί να χωριστεί σε διάφορα τμήματα, τα οποία μπορούν να ανατεθούν σε διαφορετικά άτομα ή υποομάδες (π.χ. ποδόσφαιρο) ενώ ένα ενιαίο έργο δεν επιδέχεται υποδιαίρεση (π.χ. το τράβηγμα ενός σχοινιού).
2. είναι έργο μεγιστοποίησης ή βελτιστοποίησης; Σε ένα έργο μεγιστοποίησης το κριτήριο επιτυχίας είναι ποσοτικό, δηλαδή ο στόχος είναι να παραχθεί κάτι σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ποσότητα ή σε μικρότερο χρόνο (π.χ. ο αριθμός ψαριών που θέλει να πιάσει ένα αλιευτικό σκάφος). Σε ένα έργο βελτιστοποίησης το κριτήριο επιτυχίας είναι ποιοτικό δηλαδή ο στόχος είναι να δοθεί η καλύτερη λύση (π.χ. Η λύση ενός αινίγματος ή μαθηματικού προβλήματος).
3. ποια είναι η σχέση μεταξύ ατομικής συνεισφοράς και ομαδικού προϊόντος;

Τα «τι» και τα «γιατί» του Team Building
Το Team Building είναι μια διαδικασία ευαισθητοποίησης που βοηθά τους ανθρώπους να καταλάβουν ότι μπορούν να λειτουργήσουν καλύτερα συλλογικά από ότι ατομικά. Είναι μία διαδικασία για την προώθηση της αντίληψης ότι όλες μας οι αποφάσεις μπορούν να είναι σωστότερες όταν εφαρμόζεται ένας βαθμός συνεργασίας. Μέσω της διαδικασίας αυτής επιδιώκεται οι άνθρωποι να φτάσουν σε μία κατάσταση όπου υπάρχει ειλικρινής αλληλοεκτίμηση και να γίνει συνείδηση ότι η εκτίμηση αυτή μπορεί να γίνει ο οδηγός για τη συνεργασία. Πρόκειται για μία βιωματική εκπαίδευση, κατά την οποία τα μέλη μίας ομάδας μαθαίνουν πώς να συνεργάζονται αποτελεσματικά.

Όσον αφορά το γιατί οι εταιρείες επιδιώκουν το χτίσιμο ομάδων, ο Ελ. Βεόπουλος αναφέρει: «Με το χτίσιμο των ομάδων οι εταιρείες επιτυγχάνουν το μοίρασμα αρμοδιοτήτων, στόχων, κατευθύνσεων, στρατηγικής, αλλά και ωφελειών, επιβράβευσης, επιδοκιμασίας, διάκρισης».

Μέσα από τις δραστηριότητες του Team Building τα μέλη μίας ομάδας, συνεργάζονται με τρόπο τέτοιο ώστε να βελτιώνονται οι λειτουργίες της ομάδας και να προωθείται η ομαδική συνεργασία στο σύνολό της. Μπορεί να αναφέρεται στο χτίσιμο σχέσεων, σε προγράμματα διασκέδασης, στην εκμάθηση ικανοτήτων, στην αποδοχή της κουλτούρας, στην επιτάχυνση νέων projects, στο συνδυασμό διαφορετικών μεθόδων κτλ. Ο σκοπός και η ουσία του team building είναι να εμπνέονται οι άνθρωποι του οργανισμού ώστε να γίνονται γρήγορα αποδοτικοί σαν ομάδα και κατ’ επέκταση να δημιουργούν εξαιρετικά αποτελέσματα για την επιχείρηση.


Δραστηριότητες
Οι δραστηριότητες του team building έχουν ως στόχο να προάγουν τις υπάρχουσες δυνατότητες των συμμετεχόντων και να καλλιεργήσουν νέες ώστε να επιτευχθεί μία διαρκής και εμφανής βελτίωση στην απόδοση και τη συνοχή της ομάδας. Βασίζονται σε δράσεις που εμπνέουν τους συμμετέχοντες και μπορούν να τους οδηγήσουν σε υψηλότερα επίπεδα αποτελεσματικότητας. Οι ασκήσεις χτισίματος ομάδας μπορούν να είναι outdoor activities, indoor activities, ασκήσεις μυαλού, επικοινωνίας κτλ.

Σχετικά με το ποιες δραστηριότητες έχουν τη μεγαλύτερη απήχηση από τις επιχειρήσεις, ο Θοδωρής Παπαγιάννης, Διευθύνων Σύμβουλος της SUMMIT EXPLORING Α.Ε. αναφέρει: «Ανεξαρτήτως ασκήσεων outdoor ή indoor (δυναμικών ή εγκεφαλικών), απήχηση σήμερα παρουσιάζουν όσες εστιάζουν σε παρακίνηση & εμψύχωση, change management & innovation. Ιστορικά έως το 2010 τα teambuilding activities εστίαζαν σε καλύτερη γνωριμία, επικοινωνία και συνεργασία ενώ σήμερα τείνουν στη δημιουργία self confident ομάδων, ικανών να ανταποκρίνονται σε οικονομικές & διαρθρωτικές αλλαγές, own the business mentality».

Ο Β. Βασιλειάδης υποστηρίζει ότι «τα τελευταία χρόνια τη μεγαλύτερη απήχηση έχουν τα βιωματικά προγράμματα. Εκείνα στα οποία η ομάδα συνυπάρχει, συμβιώνει και συμμετέχει σε κοινές δραστηριότητες. Είναι σημαντικό όμως, η κάθε επιχείρηση κατά τη διαδικασία επιλογής προγράμματος να μην εστιάζει μόνο στο πόσο εντυπωσιακή ή πρωτοποριακή είναι η συγκεκριμένη δραστηριότητα αλλά και στο αν προάγει τη συνεργασία ώστε να επιτευχθεί το “δέσιμο” της ομάδας».

Για το ίδιο θέμα τοποθετείται και ο Π. Κοτρωνάρος ο οποίος αναφέρει: «Οι πιο πολλές μεγάλες επιχειρήσεις έχουν ήδη αρκετή εμπειρία από προγράμματα-δραστηριότητες Team Building και το μέσο στέλεχος έχει ήδη συμμετάσχει σε διάφορα είδη αυτών. Την μεγαλύτερη απήχηση πλέον, την έχουν τα προγράμματα-δραστηριότητες που είναι θεματικά, αντανακλούν ένα πραγματικό γεγονός/επίτευγμα και είναι διαδραστικά χωρίς όμως να κουράζουν τους συμμετέχοντες ή να τους είναι βαρετά. Με αυτό τον τρόπο τα μηνύματα είναι πιο ξεκάθαρα, περνάνε με πιο ευχάριστο τρόπο και σίγουρα οι συμμετέχοντες μαθαίνουν και κάτι παραπάνω. Βοηθάει πολύ να συνδυάζεται η θεωρία με την πράξη και να υπάρχει και μια σειρά follow up, για να εξασφαλίζεται η επιτυχία του προγράμματος καθώς και το ίδιο το πρόγραμμα να βελτιώνεται συνεχώς περνώντας ερεθίσματα από τους ίδιους τους συμμετέχοντες».

Τέλος, ο Ελ. Βεόπουλος υποστηρίζει: «Μεγαλύτερη απήχηση έχουν τα προγράμματα που συνδυάζουν γνωστική-πνευματική βελτίωση μαζί με συναισθηματική ενδυνάμωση, αλλά και σωματικό βίωμα. Έτσι επιτυγχάνεται μια ολοκληρωμένη σχέση με το νέο, το καινούργιο, το αναζωογονητικό. Έλκουν εκείνα τα προγράμματα που θα αφήσουν έντονα το στίγμα τους στη μνήμη των συμμετεχόντων προσφέροντας λύσεις στα πραγματικά ζητήματα που τους απασχολούν.
Ζήτηση έχουν εκείνα τα προγράμματα που απελευθερώνουν την έκφραση, φέρνουν στην επιφάνεια τους βαθύτερους προβληματισμούς, αναλύουν δισταγμούς, αναχαιτίζουν φόβους, ξεκαθαρίζουν τα εμπόδια προς τους στόχους και ενδυναμώνουν τα μέλη να συνθέτουν και να εφαρμόζουν λύσεις. Με την ολοκλήρωση κάθε προγράμματος, έχει αυξηθεί η ομαδική συνείδηση προσφέροντας μια ασπίδα ασφάλειας σε κάθε μέλος και αισιοδοξία στο σύνολο της ομάδας».

Ποιες εταιρείες κάνουν Team Building
Οι εταιρείες που αναγνωρίζουν τη σημασία της ομάδας στους κόλπους ενός οργανισμού και της ομαδικής εργασίας, επιλέγουν να εφαρμόσουν και να προσφέρουν στους εργαζόμενούς τους δραστηριότητες Team Building. Αυτές, σύμφωνα με τον Θ. Παπαγιάννη, είναι «πολυεθνικές και αμιγώς ελληνικές με περισσότερα από 100 στελέχη πωλήσεων και διοίκησης καθώς για τις πρώτες το επιβάλλει η έξωθεν νοοτροπία ενώ για τις εγχώριες η ανάγκη αλλαγής οικογενειακών δομών και εσωστρέφειας».

Αντίστοιχη και η τοποθέτηση του Π. Κοτρωνάρου ο οποίος υποστηρίζει ότι οι επιχειρήσεις που επιλέγουν να εφαρμόσουν προγράμματα Team Building είναι «κυρίως πολυεθνικές που δραστηριοποιούνται στο τομέα των πωλήσεων ή/και άλλους δυναμικούς χώρους. Οι επιχειρήσεις αυτές επιλέγουν εργαζόμενους που θέλουν να αναπτύξουν περαιτέρω, καλλιεργώντας τους νέες δεξιότητες ή δίνοντάς τους έμπνευση από άλλους τομείς δραστηριότητας. Είναι εταιρείες που αντιμετωπίζουν την κρίση με ένα δυναμικό τρόπο βλέποντας ακόμα και ευκαιρίες μέσα σε αυτή».

Όσον αφορά το πώς αντιδρούν οι εργαζόμενοι όταν τους ζητείται να συμμετέχουν σε αυτές τις δραστηριότητες εν μέσω των συνεχών αλλαγών στην εργασιακή πραγματικότητα, ο Θ. Παπαγιάννης αναφέρει: «Κυριαρχεί η ουδέτερη ίσως και αρνητική στάση καθώς σχεδόν ποτέ teambuilding προγράμματα δεν εντάσσονται σε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης και ανάπτυξης, υποστηριζόμενα από διαφανείς στόχους και εργασιακές πρακτικές και διαδικασίες, για να πείσουν τους εργαζόμενους ότι αποτελούν σημαντικά εργαλεία προσαρμογής στην αλλαγή και κατοχύρωσης της προσωπικής και εταιρικής ευημερίας».


Σημεία – κλειδιά στο χτίσιμο ομάδας
Υπάρχουν ορισμένα σημεία-κλειδιά που χρειάζεται να λαμβάνονται υπόψη κατά τη διαδικασία δημιουργίας αποτελεσματικών ομάδων. Καταρχάς βασικό σημείο αποτελεί η σαφήνεια στο στόχο και την αποστολή σχετικά με το τι επιδιώκεται να επιτευχθεί από την ομάδα και ποιοι είναι οι στόχοι που θέτονται και συνιστούν τη δημιουργία ομάδας. Οι στόχοι είναι απαραίτητο να διαχωρίζονται σε ατομικούς και ομαδικούς χωρίς να έρχονται σε σύγκρουση οι πρώτοι με τους δεύτερους ενώ η σαφήνεια στη διατύπωσή τους συμβάλει στην αποφυγή παρερμηνειών.

Ασφαλώς και είναι σημαντικό τα μέλη να έχουν ενεργή συμμετοχή, τόσο στο σχεδιασμό των στόχων όσο και στο σχεδιασμό των ενεργειών που θα εφαρμόσουν για να τους επιτύχουν. Ο προσδιορισμός των δεξιοτήτων και των ειδικών γνώσεων που χρειάζεται να διαθέτουν τα μέλη της ομάδας αλλά και το σωστό ταίριασμα των ατόμων που διαθέτουν τις απαιτούμενες δεξιότητες, αποτελούν επίσης βασικά στοιχεία της διαδικασίας χτισίματος αποτελεσματικών ομάδων. Ασφαλώς και οι διαπροσωπικές σχέσεις διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο σε μία ομάδα.

Η δημιουργία ενός κλίματος αμοιβαίας εμπιστοσύνης και η βελτίωση της συνεργασίας και των δεξιοτήτων που διαθέτουν τα μέλη για την ομαδική εργασία αποτελούν βασικούς στόχους στο πλαίσιο μίας ομάδας. Η επίλυση των προβλημάτων και των εμποδίων που ανακύπτουν αποτελεί ένα ακόμα βασικό στοιχείο της διαδικασίας χτισίματος ομάδας.

Τα προβλήματα καλό είναι να εντοπίζονται και να αντιμετωπίζονται καθώς όταν μένουν άλυτα, διαιωνίζονται και υπονομεύουν την εύρυθμη λειτουργία της ομάδας και την επιβίωσή της.

Τέλος, εξίσου σημαντική είναι η αποσαφήνιση των ρόλων. Για να μπορέσει μία ομάδα να αναπτυχθεί σωστά και να γνωρίζουν όλα τα μέλη το ρόλο τους, είναι καίριας σημασίας κάθε μέλος να γνωρίζει ξεκάθαρα το ρόλο του μέσα στην ομάδα, τι αναμένεται από το κάθε άτομο ξεχωριστά καθώς και τα προβλήματα και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει το κάθε μέλος. Μία τέτοια κατάσταση, μπορεί να βελτιώσει την αλληλοϋποστήριξη, τη συνεργασία και τη συνοχή της ομάδας.

Ο Ελ. Βεόπουλος αναφέρει: «Χρήσιμα στοιχεία για το σχηματισμό μίας ομάδας είναι η ισορροπία ηλικιών, φύλων, γνώσεων και εμπειριών. Κίνητρα αποτελούν η δημιουργικότητα, η αποδοτικότητα, η έκφραση ενός καλύτερου εαυτού των μελών, η απόκτηση νέων δεξιοτήτων, γνώσεων, εμπειριών καθώς και η δημιουργία κλίματος ασφάλειας εντός της ομάδας».

Η σημασία των κινήτρων

Κίνητρα: ένας όρος που ακούμε συχνά και τον οποίο έχουμε συνδέσει με την ανθρώπινη συμπεριφορά. Τα κίνητρα αναφέρονται σε καταστάσεις που μας παρακινούν σε δράση και αποτελούν ταυτόχρονα ένα απλό και σύνθετο θέμα. Απλό με την έννοια ότι μπορούν να εξηγήσουν πολλά από όσα βλέπουμε να συμβαίνουν στην ανθρώπινη συμπεριφορά αλλά ταυτόχρονα και πολύπλοκο καθώς δημιουργούν αντιφάσεις.

Η έννοια των κινήτρων κατέχει σημαντική θέση στο χώρο εργασίας και στη συμμετοχή των εργαζομένων. Και καθώς η σημασία της συνεργασίας και οι ομάδες εργαζομένων εξακολουθούν να απασχολούν τις εταιρείες, ένα ζήτημα που αποκτά όλο και μεγαλύτερο νόημα είναι το πώς μπορεί να κρατηθεί μία ομάδα κινητοποιημένη για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Ποια είναι τα συστατικά και τα χαρακτηριστικά των ομάδων που διατηρούν υψηλά επίπεδα κινητοποίησης; Τι μας ωθεί να κάνουμε κάτι;

Καθημερινά βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα πλήθος αποφάσεων που καλούμαστε να πάρουμε. Η διαδικασία λήψης αυτών των αποφάσεων επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την προσδοκία της ανταμοιβής ή της αποφυγής μίας αρνητικής συνέπειας. Κάθε απόφαση που λαμβάνουμε φιλτράρεται μέσω αυτής της διαδικασίας.

Όσον αφορά το ποιοι παράγοντες μπορούν να κινητοποιήσουν μία ομάδα και ποια στοιχεία μπορούν να λειτουργήσουν ως κίνητρα, ο Β. Βασιλειάδης αναφέρει: «Σε μία ομάδα “χωράνε όλα και όλοι”. Ευχάριστα και δυσάρεστα, εύκολα και δύσκολα καθώς και το κάθε μέλος της με τις ιδιαιτερότητές του. Κάτω από αυτό το πρίσμα ο σημαντικότερος παράγοντας κινητοποίησης μιας ομάδας είναι ο κοινός προορισμός στο επαγγελματικό ταξίδι και απαραίτητες προϋποθέσεις, η ειλικρίνεια, η απλότητα, η ισοτιμία και η εμπιστοσύνη».

Η ιεραρχία των αναγκών του Maslow

Οι οργανωσιακοί ψυχολόγοι αναφέρονται στο θέμα ορίζοντας ως βάση της ανθρώπινης συμπεριφοράς τις ανάγκες. Οι ανάγκες μας για τροφή, στέγη, ασφάλεια, αναγνώριση, αίσθηση ανάπτυξης και επίτευξης αποτελούν ισχυρή κινητήρια δύναμη (κίνητρα) για τη συμπεριφορά.

Ο Abraham Maslow (1908-1970) υποστήριξε ότι τα κίνητρα του ανθρώπου υπαγορεύονται από τις ανάγκες του, οι οποίες ανήκουν σε μία ιεραρχική κλίμακα, που έχει τη μορφή πυραμίδας, με επτά επίπεδα (η ιεραρχία των αναγκών του Maslow). Στη βάση της βρίσκονται οι βιολογικές ανάγκες, όπως η πείνα και η δίψα και στην κορυφή της το υψηλότερο κίνητρο από όλα: η αυτοπραγμάτωση. Στα ενδιάμεσα επίπεδα βρίσκονται κατά σειρά, η ανάγκη για ασφάλεια, για αγάπη, παραδοχή και αποδοχή, η ανάγκη εκτίμησης και αναγνώρισης, οι γνωστικές ανάγκες (γνώση, κατανόηση, εξερεύνηση) και οι αισθητικές ανάγκες.

Στο τελευταίο επίπεδο, οι ανάγκες αυτοπραγμάτωσης αφορούν την πλήρη αξιοποίηση του δυναμικού του ανθρώπου. Η ανοδική πορεία, υποστήριζε ο A. Maslow, είναι εφικτή μόνο εφόσον ικανοποιηθούν -τουλάχιστον εν μέρει- οι ανάγκες του προηγούμενου επιπέδου. Φαίνεται λοιπόν ότι από τις βασικές μας ανάγκες για φαγητό, στέγη και ασφάλεια μέχρι τις πιο εξεζητημένες όπως για αναγνώριση και αυτοπραγμάτωση, συμπεριφερόμαστε με τέτοιο τρόπο ώστε να τις ικανοποιούμε.

Η ανάγκη για αναγνώριση, καθώς εξαρτάται πλήρως από τους άλλους, είναι μία από τις ανάγκες που ικανοποιούνται πιο δύσκολα. Και ενώ στο χώρο εργασίας, έχουμε την τάση συχνά να υποτιμούμε τη σημασία της αναγνώρισης και να μην ευχαριστούμε αρκετά τους συνεργάτες μας, οι έρευνες δείχνουν ότι ένα από τα τρία πιο σημαντικά πράγματα που οι άνθρωποι θέλουν από τη δουλειά τους είναι η αναγνώριση για μία καλή δουλειά (μαζί με τον καλό μισθό και την εργασιακή ασφάλεια).


Παράγοντες που επηρεάζουν το Team Motivation
Σε κάθε περίπτωση η κινητοποίηση της ομάδας μπορεί να αυξηθεί ή να μειωθεί εξαιτίας διαφόρων παραγόντων:
1. Σκοπός
Στην κορυφή της λίστας με τα χαρακτηριστικά των επιτυχημένων ομάδων βρίσκεται η σαφήνεια του στόχου, της εστίασης και της αποστολής της ομάδας. Επιπλέον, προκειμένου η παροχή των κινήτρων να είναι μακροπρόθεσμη, χρειάζεται ο σκοπός ή η αποστολή να ευθυγραμμίζονται με τις προσωπικές ανάγκες και τις επιθυμίες των μελών της ομάδας.

Όταν κάποιος καλείται να συμμετέχει σε μία ομάδα εργασίας όπου η αποστολή της είναι σαφής και το άτομο την κρίνει ως σημαντική, τότε είναι πιο πιθανό να διατηρήσει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα τα κίνητρο για να συμμετέχει και να ενεργεί μέσα στην ομάδα. Ωστόσο αν πρόκειται για ένα θέμα που δεν ταυτίζεται με τις ανάγκες και τις επιθυμίες του ατόμου, τα κίνητρα μειώνονται.

2. Πρόκληση
Ένας άλλος όρος που ακούγεται πολύ σχετικά με το team motivation είναι η πρόκληση. Ο άνθρωπος, όπως και τα περισσότερα ζώα, διαθέτει έναν μηχανισμό επιβίωσης ο οποίος, όταν παρουσιάζεται μία πρόκληση, τον ειδοποιεί και τον κατευθύνει σε δράση: είτε να τρέξει για να αποφύγει τον κίνδυνο είτε να τον αντιμετωπίσει απευθείας και άμεσα.

Πολλοί άνθρωποι υποστηρίζουν ότι οι περισσότερες εμπειρίες τους που έχουν να κάνουν με την ανταμοιβή που έλαβαν από τη συμμετοχή τους σε μία ομάδα, προέρχονται από κάποιου είδους πρόκληση. Το ίδιο το κίνητρο δηλαδή ήταν η πρόκληση.

Ένα επιπλέον κριτήριο για την πρόκληση είναι το επίπεδο δυσκολίας. Εάν μία πρόκληση είναι τόσο δύσκολη ώστε να θεωρείται αδύνατο να επιτευχθεί, τότε τα μέλη της ομάδας ίσως να εγκαταλείψουν τις προσπάθειες προτού καν ξεκινήσουν. Το ίδιο ωστόσο αποτέλεσμα μπορεί να προκύψει αν τα μέλη της ομάδας θεωρήσουν την πρόκληση υπερβολικά εύκολη. Οι προκλήσεις πρέπει να είναι τέτοιου επιπέδου που να μπορούν να αντιμετωπιστούν ώστε να προσφέρουν το αίσθημα της ολοκλήρωσης και της επιτυχίας. Αυτό μπορεί να λειτουργήσει ως ισχυρό κίνητρο για την ομάδα.

3. Συντροφικότητα
Αν μελετήσει κανείς τις αποτελεσματικές ομάδες θα διαπιστώσει ότι οι πιο επιτυχημένες είναι αυτές που αντιμετωπίζουν τις τεχνικές και τις ανθρώπινες ανάγκες. Αυτές οι ομάδες είναι ταυτόχρονα υπεύθυνες για την εργασία που εκτελούν και εξαιρετικά λειτουργικές στις διαπροσωπικές σχέσεις, η ομάδα δηλαδή ισορροπεί ανάμεσα τόσο στις τεχνικές όσο και στις ανθρώπινες δεξιότητες.

Βασικοί παράγοντες που χαρακτηρίζουν τις επιτυχημένες ομάδες είναι η συντροφικότητα, η συναδελφικότητα και η εμπιστοσύνη. Οι άνθρωποι σε αυτές τις ομάδες συμπαθούν πραγματικά ο ένας τον άλλο και δουλεύουν σκληρά για να διατηρήσουν τις καλές σχέσεις. Μεγάλο μερίδιο βέβαια του αν συμπαθούμε ή αντιπαθούμε κάποιον συνδέεται με το πόσο καλά μπορούμε να τον καταλάβουμε.

4. Ευθύνη – Υπευθυνότητα
Σε γενικές γραμμές, οι άνθρωποι και οι ομάδες ερεθίζονται όταν αναλαμβάνουν ευθύνες. Το να έχει μία ομάδα την ευθύνη ενός project μπορεί να λειτουργήσει μακροχρόνια ως κίνητρο.

Ωστόσο, η ευθύνη μπορεί να είναι δύσκολη και η ανάληψή της μπορεί να είναι αποθαρρυντική αν οι συνέπειες από το λάθος ή την αποτυχία είναι σοβαρές. Εάν για παράδειγμα μία εταιρεία έχει ιστορικό τιμωρίας των λαθών, τότε η ανάληψη της ευθύνης αντιμετωπίζεται περισσότερο αρνητικά. Είναι δύσκολο να διατηρηθεί υψηλή απόδοση όταν η ενέργεια που απαιτείται εξασθενεί από το φόβο.

5. Ανάπτυξη
Η προσωπική και συλλογική ανάπτυξη μπορεί να προσφέρει τη βάση για διαρκή κίνητρα. Όταν οι άνθρωποι αισθάνονται ότι προχωρούν, μαθαίνουν νέες έννοιες, αποκτούν νέες δεξιότητες και «γυμνάζουν» το μυαλό τους, το motivation τείνει να βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα. Η προσωπική ανάπτυξη προσθέτει αξία στο άτομο και ενισχύει την αυτοεκτίμησή του.

Ως εκ τούτου, τα μέλη της ομάδας και οι επικεφαλής των ομάδων θα πρέπει να αναζητούν ευκαιρίες που προσθέτουν γνώσεις και δεξιότητες. Μια καλή τεχνική για αυτό είναι να ζητηθεί από τα ίδια τα μέλη να πουν τι θέλουν να κερδίσουν από τη συμμετοχή τους στην ομάδα και μετά να προσδιοριστούν οι πιθανοί τομείς ανάπτυξης.

6. Ηγεσία
Ένας καλός ηγέτης μπορεί να αποτελέσει καταλύτη για την υποκίνηση σε σύντομο χρονικό διάστημα, αλλά οι καλύτεροι ηγέτες δημιουργούν τις προϋποθέσεις ώστε η ομάδα να αυτό-παρακινείται. Ο χαρισματικός ηγέτης μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματικός σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα και οι μεγάλοι ηγέτες είναι αυτοί που διαθέτουν την ικανότητα να βοηθούν τους άλλους να βλέπουν τον εαυτό τους καλύτερα προσφέροντάς τους τα κατάλληλα ερεθίσματα. Είναι αυτοί που κατανοούν τη σημασία του σκοπού της ομάδας, της συναδελφικότητας, της ευθύνης και της ανάπτυξης και αφιερώνουν μεγάλο μέρος από το χρόνο τους στη δημιουργία των συνθηκών για να υπάρχουν αυτά.

Οι μεγάλοι ηγέτες καταλαβαίνουν ότι τα μέλη της ομάδας έχουν ανάγκες και ότι το κίνητρο για ανάπτυξη προέρχεται από δραστηριότητες της ομάδας που βοηθούν με κάποιο τρόπο στην ικανοποίηση αυτών των αναγκών.


12 ερωτήσεις που μπορούν να σας βοηθήσουν να πάρετε τη σωστή απόφαση
Η «ιδανική ομάδα» δεν υπάρχει! Δεν θα ήταν όμως καλό να βοηθούσατε την ομάδα σας στο «ταξίδι» της;

Υπάρχουν πολλοί τύποι παρεμβάσεων για το χτίσιμο ομάδας και σαν «χτίστης» ο HR manager χρειάζεται να επιλέγει το σωστό εργαλείο για τη δουλειά αυτή. Πριν ωστόσο ξεκινήσει το «χτίσιμο» της «τέλειας ομάδας», ίσως είναι καλό να θέσει μία σειρά από ερωτήματα. Ακολουθούν ορισμένες βασικές ερωτήσεις που μπορούν να βοηθήσουν στον προσδιορισμό των αναγκών της ομάδας και στη συνέχεια, στη σωστή επιλογή του προγράμματος Team Building:

1. Πώς θα αξιολογούσατε τους στόχους της ομάδας σας;
Το Team Building μπορεί να σημαίνει διαφορετικά πράγματα για διαφορετικούς ανθρώπους. Για ορισμένους το team building σημαίνει διασκέδαση, διαδραστικές δραστηριότητες. Για άλλους υποδηλώνει μία διαδικασία κατά την οποία οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τα ζητήματα που αναστέλλουν το θετικό και παραγωγικό περιβάλλον εργασίας.

Οι «fun» δραστηριότητες χτισίματος ομάδας χτίζουν τη συντροφικότητα και ενισχύουν το ηθικό ενώ οι δραστηριότητες ανάπτυξης επιτρέπουν στις ομάδες να επικεντρωθούν στη συνέργεια, στη συνεκτικότητα και την αποτελεσματικότητα. Απαραίτητο λοιπόν είναι να καθορίζονται οι προσδοκίες από τη διαδικασία του Team Building προκειμένου να επιτυγχάνονται οι στόχοι.

2. Ενδιαφέρεστε για μία διαδικασία ή για μία εκδήλωση;
Οι εκδηλώσεις μπορεί είτε να είναι σχεδιασμένες για γνωριμία είτε για να αντιμετωπιστούν διάφορα ζητήματα που έχουν ανακύψει. Οι διαδικασίες που αποσκοπούν στη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της ομάδας συμβάλλουν στην ενίσχυση των γνώσεων που έχουν οι συμμετέχοντες. Οι διαδικασίες αναγνωρίζουν ότι η ανάπτυξη της ομάδας είναι το ταξίδι και όχι ο προορισμός. Τα events είναι συνήθως μονοήμερα ή και συντομότερα.

3. Τι αναμένετε από ένα team building πρόγραμμα ή διαδικασία;
Πριν από κάθε παρέμβαση team building χρειάζεται να υπάρχει μία σαφής κατανόηση των προσδοκιών. Ίσως να χρειάζεται να εξετάσετε τις συμπεριφορές που θεωρείτε ότι η ομάδα πρέπει να σταματήσει, να ξεκινήσει ή να συνεχίσει. Ο σχεδιασμός του προγράμματος και οι δραστηριότητες που επιλέγονται μπορούν να βοηθήσουν τη διαχείριση αυτών των καίριων συμπεριφορών, την ενίσχυση των δυνατών και τον εντοπισμό των αδύνατων σημείων που απαιτούν ανάπτυξη.

4. Θέλετε ένα στάνταρ ή ένα προσαρμοσμένο στις ανάγκες σας πρόγραμμα;
Τα στάνταρ προγράμματα συνήθως είναι λιγότερο ακριβά γιατί δεν υπάρχει το κόστος για το σχεδιασμό ενός νέου προγράμματος. Ένα πρόγραμμα προσαρμοσμένο στις ανάγκες της ομάδας σας είναι προσανατολισμένο σε συγκεκριμένους στόχους οι οποίοι δεν είναι τυποποιημένοι. Ωστόσο ένας έμπειρος πάροχος μπορεί να προσαρμόσει ένα πρόγραμμα για μία συγκεκριμένη ομάδα χωρίς σημαντικά έξοδα επιβάρυνσης για το σχεδιασμό.

5. Πιστεύετε ότι τα θέματα που αντιμετωπίζει η ομάδα σας έχουν τη βάση τους στις δεξιότητες ή στη δυναμική;
Τα άτομα πρέπει να έχουν ορισμένες δεξιότητες για να είναι ενεργά μέλη μίας ομάδας. Επικοινωνιακές δεξιότητες, ικανότητες για οικοδόμηση εμπιστοσύνης, το διαπροσωπικό know-how – τεχνογνωσία για τη δημιουργία ισχυρών σχέσεων με τους άλλους και οι ικανότητες διαχείρισης συγκρούσεων, αποτελούν βασικές ομαδικές δεξιότητες.

Ασφαλώς και οι ικανότητες του κάθε ατόμου ποικίλλουν ανάλογα τις εμπειρίες του και το στιλ συμπεριφοράς. Σε μερικές περιπτώσεις, τα θέματα της ομάδας προκαλούνται από την έλλειψη δεξιοτήτων. Σε άλλες περιπτώσεις, τα μέλη της ομάδας μπορεί να διαθέτουν αυτές τις ικανότητες αλλά η ομάδα να εξακολουθεί να έχει προβλήματα εξαιτίας του πεσμένου ηθικού, της χαμηλή εμπιστοσύνη ανάμεσα στα μέλη, τις διαφωνίες προσωπικοτήτων ή την έλλειψη επικοινωνίας.

Για το λόγο αυτό, χρειάζεται να καθοριστεί αν η ομάδα δεν διαθέτει τις απαιτούμενες δεξιότητες ή αν έχει δημιουργήσει ένα περιβάλλον στο οποίο δεν ενθαρρύνεται η συνεργασία. Αυτό θα οδηγήσει στην επιλογή του κατάλληλου τύπου team building που έχει ανάγκη η ομάδα.

6. Πιστεύετε ότι όλοι θα προσδιορίσουν ως κυριότερες προκλήσεις της ομάδας τα ίδια θέματα;
Παρόλο που ο καθένας στην ομάδα θα μπορούσε να περιγράψει τα θέματα με διαφορετικό τρόπο, ο επικεφαλής πρέπει να αναγνωρίσει την προοπτική της δυναμικής της ομάδας. Καθώς τα ζητήματα δεν είναι πάντα αυτά που πιστεύει καλό είναι προηγουμένως να διεξάγεται μία έρευνα για να εξασφαλιστεί ότι κάθε παρέμβαση για team building στοχεύει στις συνολικές ανάγκες της ομάδας.

7. Υπάρχει κάποια εργασία που προηγείται του Team Building;
Αυτό εξαρτάται. Αν πραγματοποιηθεί μία fun δραστηριότητα που βασίζεται σε διαδραστικές ασκήσεις, η ομάδα χρειάζεται να γνωρίζει πολύ λίγα πράγματα για την «περιπέτεια της ομάδας». Αν σχεδιάζετε δραστηριότητες για real-world team θέματα, θα πρέπει να προσδιοριστούν τα θέματα και τα αίτιά τους.

8. Είναι χρήσιμο να μιλήσετε με τον facilitator του προγράμματος πριν από την πραγματοποίησή του;
Το να μιλήσετε με το διαμεσολαβητή πριν από το πρόγραμμα είναι κρίσιμο για την αποτελεσματικότητα του team building. Αυτός μπορεί να δώσει χρήσιμες πληροφορίες για την ομάδα και να μάθει τους στόχους και τις προσδοκίες σας από το πρόγραμμα και την ομάδα όταν η διαδικασία ολοκληρωθεί. Αυτό θα εξασφαλίσει ότι το εν λόγω πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί για να καλύψει τις ανάγκες της ομάδας.

9. Πώς μπορείτε να κερδίσετε από το χτίσιμο ομάδας;
Να θυμάστε ότι οι άνθρωποι υποστηρίζουν αυτό για το οποίο συμβάλλουν στη δημιουργία του. Οπότε αφήστε τους να δημιουργήσουν τη διαδικασία. Δώστε στα μέλη της ομάδας να καταλάβουν ότι η διαδικασία οικοδόμησης θα πρέπει να βασίζεται στα συνολικά αποτελέσματα της ομαδικής έρευνας.

10. Πού πρέπει να πραγματοποιηθεί το πρόγραμμα;
Η διεξαγωγή των δραστηριοτήτων στο χώρο της εταιρείας εξοικονομεί χρήματα. Ωστόσο, η πραγματοποίηση του προγράμματος σε έναν εξωτερικό χώρο μπορεί να αποδειχθεί πολύ πιο αποτελεσματική, επειδή οι συμμετέχοντες είναι πιο χαλαροί. Επιπλέον, σε αυτή την περίπτωση, κατά τη διάρκεια του γεύματος και των διαλειμμάτων, τα άτομα θα παραμείνουν με την ομάδα αντί να γυρίσουν πίσω στα γραφεία τους για να ελέγξουν τα μηνύματα και τα e-mails τους. Η επένδυση στις ανάγκες της ομάδας πρέπει να περιλαμβάνει και πρόβλεψη για την επιλογή της σωστής τοποθεσίας. Ο έμπειρος πάροχος είναι σε θέση να προτείνει την τοποθεσία που ανταποκρίνεται στις ανάγκες σας.

11. Τι προϋπολογισμός διατίθεται για τη διεξαγωγή του προγράμματος;
Ο προϋπολογισμός θα καθορίσει το είδος του προγράμματος, αν θα είναι εκδήλωση ή δραστηριότητες, αν το πρόγραμμα θα είναι ένα στάνταρ ή προσαρμοσμένο στις ανάγκες της ομάδας σας, αν θα γίνει in-house ή από team building professionals. Το ποσό που θα επενδυθεί επίσης μπορεί να συμβάλλει στη δημιουργία ρεαλιστικών προσδοκιών για το team building.

12. Πώς μπορεί να υπολογιστεί η επιτυχία του προγράμματος;
Διεξάγοντας μία έρευνα πριν και μετά, μπορεί να μετρηθεί η πρόοδος που έχει σημειώσει η ομάδα. Τα μέλη της ομάδας θα είναι σε θέση να δουν πώς λειτουργούσαν και εργάζονταν πριν από το πρώτο session και πώς έξι μήνες μετά, αφού εφάρμοσαν αυτά που έμαθαν από το πρόγραμμα. Τα «post-program» αποτελέσματα επιτρέπουν στην ομάδα να γιορτάσει την επιτυχία της και να θέσει νέους στόχους σε ένα «follow-up» team building event.


Case Study: Μετρώ άρα αναπτύσσομαι…
Τα προγράμματα team building στην Ελλάδα είναι από τα πρώτα προγράμματα που αντιμετωπίζονται με δυσπιστία ως προς τη χρησιμότητά τους, ιδίως τα τελευταία δύο χρόνια όπου τα budget των Learning & Development τμημάτων είναι περιορισμένα.

Ωστόσο, πολλές έρευνες έχουν αποδείξει τη χρησιμότητά τους και συστήνουν να στρέψουμε την προσοχή μας στον αποτελεσματικό σχεδιασμό αλλά και στην αξιολόγηση των προγραμμάτων αυτών κάνοντας μία προετοιμασία εξαιρετικά μικρού κόστους.

Η επιλογή των δεικτών μέτρησης αποτελεσματικότητας των προγραμμάτων team building, έχει συχνά κύριο στόχο να ικανοποιήσει το σκοπό της επένδυσης. Αυτό όμως μπορεί να οδηγήσει τους αναλυτές να παραβλέψουν σημαντικά ποσοτικά αλλά και ποιοτικά αποτελέσματα βάσει της ανατροφοδότησης των συμμετεχόντων. Τόσο ο τρόπος συλλογής στοιχείων λοιπόν, όσο και η χρονική στιγμή της εφαρμογής στοχευμένων δεικτών μέτρησης αποτελούν βασικούς παράγοντες μίας επιτυχημένης μέτρησης.

Επίσης, είναι πολύ σημαντικό τα ίδια τα μέλη της ομάδας να εμπλακούν στη συλλογή στοιχείων αλλά και στη διαδικασία επιλογής των δεικτών. Ένας άλλος βασικός παράγοντας για την επιτυχή μέτρηση της αποτελεσματικότητας είναι να προσαρμόσουμε τους δείκτες μέτρησης στις ανάγκες της εκάστοτε εταιρείας, τη δεδομένη χρονική στιγμή.

Βασικές ερωτήσεις όπως: Ποια είναι τα δυνατά και τα αδύναμα σημεία μίας ομάδας, ποιοι είναι οι στόχοι δημιουργίας της ομάδας κάθε φορά, σε ποιο στάδιο βρισκόμαστε κατά τη διάρκεια ενός team building προγράμματος όπως και τί παραπάνω χρειαζόμαστε για να επιτύχουμε τους στόχους αυτούς, πρέπει να τίθενται καθ’ όλη τη διάρκεια υλοποίησής του.

Όταν θέλουμε να μετρήσουμε την «καλή συνεργασία», πώς την ορίζουμε και τί σημασία έχει για την εταιρεία; Τί αξία προσδίδει στις δραστηριότητές μας και ποιο θα ήταν το επιθυμητό αποτέλεσμα; Το μοίρασμα της γνώσης ως απόρροια της καλής συνεργασίας τί βαρύτητα έχει στο δικό μας οργανισμό; Επομένως, οι δείκτες μέτρησης της αποτελεσματικότητας πρέπει να είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με την εταιρική κουλτούρα, τις αξίες και τους στρατηγικούς στόχους.‘Έτσι, η σημασία των δεικτών μέτρησης αναδεικνύεται σήμερα περισσότερο από ποτέ καθώς έχει αποδειχτεί, ότι οι ίδιοι οι δείκτες μέτρησης πολλές φορές χτίζουν τις ομάδες.

Συμβάλλουν στην εστίαση, τη συνεργασία, την εξέλιξη αλλά και τη βελτίωση των μελών απέναντι στους στόχους τους. Κατά τη διάρκεια διαμόρφωσης μίας ομάδας με στόχο την αλλαγή μίας εσωτερικής διαδικασίας και τη θέσπιση δεικτών μέτρησης ώστε να διασφαλίζεται η αποτελεσματικότητά της, τα μέλη καλούνται αρχικά να θέσουν τα όριά τους – τα οποία θα πρέπει να γίνουν αποδεκτά απ’ όλους- να συμφωνήσουν στο σκοπό του έργου, να συζητήσουν ανοιχτά τις προσδοκίες τους και να αναθέσουν ρόλους.

Αυτή η διαδικασία μπορεί να είναι χρονοβόρα μεν, ωστόσο επιτυγχάνει να κρατήσει όλα τα μέλη ενωμένα και προσηλωμένα έναντι ενός ευρύτερου στόχου που αφορά στην εστίαση στα εταιρικά αποτελέσματα. Πριν ακόμη αποφασίσουμε σε ποιο team building πρόγραμμα αξίζει να επενδύσουμε λοιπόν, μπορούμε να έχουμε ήδη τα πρώτα θετικά αποτελέσματα αν εμπλέξουμε τις ομάδες που επιθυμούμε να αναπτύξουμε στη διαμόρφωση των δεικτών αξιολόγησης του προγράμματος.

Αλεξάνδρα Αναγνωστάκη, Organizational Development Specialist, ALAPIS Group of Companies

Case Study: Team Building στη Levis
Συνήθως οι εργοδότες μιλούν για έννοιες όπως «χτίσιμο ομάδος , ομαδικό πνεύμα, ομαδική συνεργασία κλπ.»,αλλά λίγοι είναι αυτοί που καταλαβαίνουν πώς να «χτίσουν μια ομάδα» ή πως να αναπτύξουν μια αποτελεσματική ομάδα. Στη Levis Hellas μαθαίνουμε πώς να λειτουργούμε σε ένα «ομαδικά» σκεπτόμενο περιβάλλον και να συνεισφέρουμε στο γενικότερο αποτέλεσμα. Ακόμα και αν δουλεύαμε αποκλειστικά σε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο ή ανήκουμε σε ένα συγκεκριμένο τμήμα, μαθαίνουμε να ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΑΣΤΕ με τα μέλη του οργανισμού για να επιτύχουμε τους στόχους μας.

Όμως ακόμα και αν η Levis κουλτούρα του οργανισμού μας, μας το «επιβάλλει» , πρέπει παρ’ όλα αυτά να βρίσκουμε τρόπους να ενδυναμώνουμε, να κινητοποιούμε, και διαρκώς να καλλιεργούμε ομαδικό πνεύμα.

Οι δραστηριότητες Team Building έχει αποδειχθεί για εμάς, ότι είναι ένας ενδιαφέρων και αποτελεσματικός τρόπος κινητοποίησης των ομάδων. Μερικά από αυτά που χρησιμοποιούμε είναι: Τυφλή καθοδήγηση, Ανακαίνιση χώρου, Άσκηση Εμπιστοσύνης κλπ.

Εμείς μέσα από τα indoor «παιχνίδια» καταφέρνουμε να διασφαλίζουμε τα εξής οφέλη:

  • Ανανεώνουμε ή και αναπτύσσουμε νέους τρόπους αποτελεσματικής συνέργειας
  • Βελτιώνουμε τον τρόπο θεσμοθέτησης προτεραιοτήτων
  • Αλλάζουμε τον τρόπο εσωτερικής επικοινωνίας για αποφυγή παρεξηγήσεων
  • Διασφαλίζουμε την κατανόηση του κοινού στόχου μέσω της εργασιακής συνύπαρξης
  • Ενδυναμώνουμε τον υγιή αθέμιτο ανταγωνισμό
  • Διαχωρίζουμε τα όρια συνεργασίας όσον αφορά τις ευθύνες και τους ρόλους μας
  • Προτρέπουμε την ομάδα στη δημιουργία καινοτόμων ιδεών
  • Κινητοποιούμε τους ανθρώπους μας να γίνουν από ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟΙ ΟΜΑΔΙΚΟΙ
  • Ενισχύουμε το θετικό κλίμα & «ανεβάζουμε» το ηθικό και ως συνέπεια την παραγωγικότητα
  • Κυρίως όμως ΧΤΙΖΟΥΜΕ το αίσθημα της μεταξύ μας ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ.

Οφείλουμε παρόλα αυτά να παρατηρήσουμε, ότι συνήθως οι «πρωταγωνιστές» (και δεν είναι άλλοι από τους Υπευθύνους κυρίως των τμημάτων) είναι μάλλον λίγο επιφυλακτικοί στο να συμμετέχουν σε μία τέτοια δραστηριότητα.

Το θεωρούν σπατάλη του πολύτιμου χρόνου και της ενέργειάς τους, με κανένα άμεσο και ορατό αποτέλεσμα. Η εμπειρία μας, έχει δείξει ότι πρέπει να υπάρχει «συνέχεια & συνέπεια» σε μία τέτοια δραστηριότητα, καθώς επίσης και αναγνώριση των επιθυμητών αποτελεσμάτων που απορρέουν από τους ανθρώπους & την καλή ομαδική συνεργασία.

Επίσης η σωστή οργάνωση & διαχείριση της εν λόγω δραστηριότητας είναι σημαντικά από την αρχή έως το τέλος. Αξίζει πραγματικά να δώσουμε λίγο από το χρόνο μας και την προσοχή μας, στο να κινητοποιούμε τους ανθρώπους μας να συνεργάζονται αρμονικά με τις ομάδες τους γιατί τα οφέλη είναι σημαντικά τόσο για τους ίδιους όσο και για έναν υγιή οργανισμό.

Νατάσσα Σταυροπούλου, HR Manager, Levi Strauss Hellas


Viewpoint: Η αναγκαιότητα του Team Building
Το Team building είναι μια φιλοσοφία εργασιακού σχεδιασμού στην οποία οι εργαζόμενοι θεωρούνται και εξετάζονται ως μέλη αλληλοεξαρτώμενων ομάδων αντί για μεμονωμένα άτομα. Γύρω από αυτή τη φιλοσοφία προσφέρονται από εξειδικευμένους συμβούλους προγράμματα, είτε indoor είτε outdoor, με στόχο να βοηθήσουν μια ομάδα ατόμων να εργαστούν αποτελεσματικά για την επίτευξη κοινών εταιρικών στόχων (δραστηριότητες αθλητικές, στη φύση, παιχνίδια, ομαδικά σεμινάρια κ.ά).

Το χτίσιμο αποτελεσματικών ομάδων και ομαδικού πνεύματος αποτελεί πρόκληση για κάθε σημερινή επιχείρηση. Είναι ένας σημαντικός παράγοντας σε κάθε εργασιακό περιβάλλον, που επικεντρώνεται στο να φέρει στην επιφάνεια τα δυνατά σημεία της ομάδας και διασφαλίζει προσωπική ανάπτυξη, θετική επικοινωνία και ηγετικές ικανότητες καθώς και την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων μέσα από ομαδική συνεργασία.

Ειδικά στις περιόδους κρίσης που καλούμαστε όλοι να αντιμετωπίσουμε, η αναγκαιότητα ύπαρξης και λειτουργίας της ομάδας είναι αδιαμφισβήτητη. Τα τμήματα Ανθρώπινου Δυναμικού καλούνται να βρουν τρόπους και πρακτικές για να ανταποκριθούν και ως στρατηγικοί εταίροι να συμβάλλουν στην ομαδική επιτυχία. Η γέννηση της ιδέας της ομάδας στην εργασία δεν είναι πρόσφατη ανάγκη.

Ιχνηλατείται στα τέλη του 1920, αρχές του 1930 από τον George Elton Mayo, Αυστραλό ψυχολόγο, κοινωνιολόγο, γνωστό ως ιδρυτή του κινήματος ανθρώπινων σχέσεων, ο οποίος μέσα από έρευνες που διεξήγαγε το 1930 ανέδειξε τη σημασία των ομάδων και πώς αυτές επιδρούν στη συμπεριφορά του ατόμου στην εργασία.

Τα αποτελέσματα των ερευνών του οδήγησαν τις επιχειρήσεις στην ιδέα της ένταξης των εργαζομένων σε αποτελεσματικές εργασιακές ομάδες που ακόμα και σήμερα καθοδηγούν και επηρεάζουν όσους αναπτύσσουν θεωρίες γύρω από τους ανθρώπινους πόρους.

Η αποτελεσματικότητα ενός προγράμματος team building, εξαρτάται κατά κύριο λόγο από:

  • Τη σαφήνεια των προσδοκιών και του αναμενόμενου αποτελέσματος σε όλους τους συμμετέχοντες.
  • Το σεβασμό στις ιδιαιτερότητες της επιχείρησης, την εταιρική κουλτούρα, τις αρχές και τις αξίες της.
  • Τη συμμετοχή σε αυτά όλων των βαθμίδων, ξεκινώντας από την κορυφή της ιεραρχίας με ενεργή συμμετοχή τους και θετικό παράδειγμα.
  • Την επένδυση σε χρόνο. Πρόκειται για μια συνεχή προσπάθεια και όχι δραστηριότητα μιας ημέρας.
  • Την αφοσίωση, δέσμευση και ολική συμμετοχή. Εδώ είναι σημαντική η οικειοθελής συμμετοχή των μελών.

Φυσικά η έννοια της ομάδας απαντάται όχι μόνο στον επιχειρησιακό κόσμο αλλά στο σχολείο, στο Πανεπιστήμιο, στον αθλητικό κόσμο και όπου η ομαδική σκέψη, δράση και νοοτροπία προάγει και οδηγεί στην επιτυχία του συνόλου. Όταν οι άνθρωποι δουλεύουν σε ομάδες μπορούν να επιτύχουν περισσότερα.

Ράνια Θηραίου, Δ/ντρια Ανθρώπινων Πόρων, Saint-Gobain Hellas ABEE